Mùa hè nói chuyện tình nguyện xanh...

Hàng năm, hoạt động tình nguyện “Mùa hè xanh” đã thu hút được sự tham gia của đông đảo sinh viên của các trường đại học trong cả nước. Đây là dịp để các bạn sinh viên thu thập kinh nghiệm sống và thể hiện nhiệt huyết của tuổi trẻ.

Vẫn biết những hoạt động tình nguyện mùa hè xanh đã chẳng còn xa lạ gì với cộng đồng sinh viên, song khi trực tiếp tham gia và nhất là trực tiếp phỏng vấn các tình nguyện viên thì chúng tôi không khỏi ngỡ ngàng về cách các bạn sinh viên hiểu hai chữ TÌNH NGUYỆN.

1.  “Tình nguyện - dã ngoại, vui là chính”

Nếu bạn đã từng một lần nào đó nhấp nhổm trước cửa phòng phỏng vấn tình nguyện Mùa hè xanh, bạn sẽ cảm nhận được chính xác không khí sôi nổi, hăng hái của các tình nguyện viên. Trong đơn đăng ký tình nguyện viên, ngoài các mục về lí lịch (gồm họ tên, quê quán, ngày tháng năm sinh,....) thì một câu hỏi không thể thiếu là: “Lý do bạn tham gia hoạt động tình nguyện”.

Nhưng thật khó hiểu khi đây lại là câu hỏi mà các tình nguyện viên băn khoăn hơn cả. 

Ngồi trước phòng phỏng vấn, tôi nghe các tình nguyện viên bàn tán xôn xao. Không ít bạn đã dùng tới cách “tham khảo”, “copy và paste” vô số các lý do của nhau. Nhiều tình nguyện viên cực kì băn khoăn và thực sự căng thẳng khi trả lời câu hỏi này - điều mà đáng ra các bạn phải xác định trước khi đăng ký đi phỏng vấn. Một sinh viên năm thứ nhất đã hồn nhiên hỏi nhỏ với tôi rằng “Mục này có được tính điểm không chị?”

Lý do phổ biến mà các tình nguyện đưa ra là: muốn được cống hiến, muốn được tham gia các công tác xã hội có ích cho cộng đồng... Đó là những lý do được các tình nguyện viên cho là... vô thưởng vô phạt mà lại có ý nghĩa nhất. Song cũng có bạn sinh viên hết sức thật thà khi nói với ban phỏng vấn “em đi tình nguyện để đi du lịch không mất tiền”.

Ý kiến của nhiều bạn đã làm chúng tôi thực sự ngỡ ngàng. Điều đó không những thể hiện sự thiếu hiểu biết của bạn về hoạt động tình nguyện mà điều quan trọng hơn là nó bộc lộ thái độ thiếu nghiêm túc đối với hoạt động này của các bạn sinh viên. Rõ ràng, là những người đã hơn một lần tham gia những chuyến tình nguyện mùa hè xanh, chúng tôi hoàn toàn ý thức được rằng những hoạt động của mình ở địa phương không hẳn là để lại một thành quả lớn lao, kì vĩ song đó cũng không phải những việc làm vô bổ. Chúng tôi không bỏ ra gần 1 tháng hè ở những nơi khỉ ho cò gáy để vui chơi, để “đổi gió”. Có lẽ các bạn sinh viên trước khi tham gia tình nguyện cần phải biết một điều, hoạt động tình nguyện là hoạt động nghiêm túc, có kỷ luật và có ý nghĩa.

2.  “Chả mất gì thì đi thôi”

Tôi vẫn còn nhớ rõ chuyến đi tình nguyện mùa hè xanh của chúng tôi tại Hà Giang. Ở đó, chúng tôi đã mất  rất nhiều công sức để giải thích với bà con lý do một đoàn sinh viên hành quân lên đây để: dạy học, làm đường, đi cấy, đi tra lạc, đi trồng keo cùng đồng bào. Hầu hết, nhân dân địa phương khi được sinh viên tình nguyện giúp đỡ và cùng tham gia lao động sản xuất đều cho rằng chúng tôi được nhà trường, tỉnh đoàn, huyện đoàn, xã đoàn nuôi và chu cấp hoàn toàn. Khi chúng tôi nói rằng chính chúng tôi phải tự góp tiền và tự túc vận động các nguốn tài trợ thực hiện các hoạt động này thì bà con nhìn chúng tôi bằng đôi mắt “không thể hiểu được”.

Vậy mà trong ngày phỏng vấn tình nguyện viên, tôi lại được bắt gặp ánh mắt “không thể hiểu được” ấy của các bạn sinh viên. Thường thì trong mỗi chuyến tình nguyện ở các tỉnh xa, các bạn sinh viên thường  phải đóng góp khoảng 200.000 đến 300.000 đồng để trang trải chi phí sinh hoạt nửa tháng tại địa phương đó và chi phí mua trang phục (mũ, áo tình nguyện,..).

Không ít bạn đã ngỡ ngàng khi chúng tôi nói về khoản đóng góp cá nhân để xây dựng quỹ cho đội hoạt động và cũng không ít bạn cảm thấy nản lòng khi biết thông tin ấy. Tình nguyện trước hết thực sự là một sự cống hiến và hi sinh. Có thể là hơi quá nhưng xét ở mức độ nào đó thì quả đúng như vậy. Nhưng lại không ít bạn nghĩ rằng phải đóng góp một khoản tiền lớn mới được đi tình nguyện.

3. Tình nguyện: Cần người có tài nhưng cần hơn là những người có tinh thần đồng đội

Khi lên danh sách chính thức, một số bạn tình nguyện viên đã bị loại. Mặc dù có nhiều dư luận từ trước cuộc phỏng vấn cho rằng: những người đăng ký đã là những người tự thấy được khả năng của mình và có nhiệt huyết cống hiến đáng biểu dương thế phỏng vấn là không cần thiết? Hoặc một số bạn thất vọng vì mình bị loại dù bạn rất nhiệt tình và có tài lẻ.

Bên cạnh lý do chủ yếu là yêu cầu của đoàn trường buộc phải khống chế nghiêm ngặt về quân số (25người/đội) thì còn do sự hạn chế về khả năng hoạt động tập thể, hoạt động nhóm của các tình nguyện viên. Chúng tôi không phủ nhận rằng những người đã gửi đơn đăng ký tình nguyện đều là những người có nhiệt huyết, thậm chí chúng tôi đã phải bỏ qua một số bạn thực sự nhiệt tình và có năng lực. 

Lý do là các bạn quá tự tin, luôn muốn khẳng định cá nhân và không thể hiện được khả năng làm việc tập thể. Điều này sẽ dẫn đến hệ quả tất yếu cho sự chia rẽ các thành viên trong đội. Và điều này là không thể chấp nhận được đối với một hoạt động yêu cầu cao về sự đoàn kết tập thể như hoạt động tình nguyện. Sự chia rẽ sẽ làm giảm hiệu quả hoạt động của cả đội.

Việc yêu cầu cao về tinh thần đồng đội cũng không phải là quá khó khăn đối với các tình nguyện viên, song đó là điều cần thiết, là mấu chốt để cả đội có một chuyến đi thành công. Chuyến đi sẽ kéo dài hơn nửa tháng ở một nơi xa Hà Nội, rất cần có sự thống nhất và đoàn kết gắn bó của các thành viên trong đội. Không thiếu những người đa tài, cũng không thiếu những người có nhiệt huyết, song cần hơn cả là những người có tinh thần trách nhiệm, biết hi sinh mình vì người khác, có ý thức kỷ luật cao.

Vẫn biết sẽ là thừa khi tôi nói với các bạn về những điều bổ ích và thú vị của các hoạt động tình nguyện mùa hè xanh. Song để thực sự có một chuyến tình nguyện bổ ích và đúng nghĩa, chúng ta cần hiểu nó một cách nghiêm túc hơn. Những chuyến đi ý nghĩa ấy chắc chắn sẽ còn kéo dài, sẽ còn tạo cơ hội “thực tế” cho các bạn sinh viên, nhưng những chuyến đi ấy mãi mãi không dành cho những ai tham gia cho vui hoặc tham gia lấy phong trào. Chỉ khi hiểu được điều ấy, các bạn mới có thể sắp xếp sách vở, khoác balô và lên đường tình nguyện.